Herkrijging van de Belgische nationaliteit

Iedere Belg die voor 2007 vrijwillig de nationaliteit van een ander land wilde aannemen, verloor daardoor automatisch de Belgische nationaliteit, omdat er in België tot dan een verbod op dubbele nationaliteit gold.

Dubbele nationaliteit

Vanaf 9 juni 2007 kwam daar verandering in. Mede dankzij de inspanningen van Vlamingen in de Wereld werd het verbod op dubbele nationaliteit in ons land afgeschaft. Iedere Belg die vanaf deze datum vrijwillig een andere nationaliteit aannam, verloor niet langer de Belgische.

Voor bepaalde landen werd een tijdelijke overgangsregeling voorzien. Wie vrijwillig één van volgende nationaliteiten aannam tussen 9 juni 2007 en 28 april 2008, verloor toch nog de Belgische: Oostenrijk, Denemarken, Spanje, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Noorwegen, Nederland en Verenigd Koninkrijk.

Een algemene toelating voor twee of meer nationaliteiten trad in werking op 28 april 2008, ook voor de eerder vermelde landen. Je kan nu dus om het even welke nationaliteit aannemen, zonder daardoor de Belgische te verliezen.

Deze wet heeft echter geen terugwerkende kracht. Dat betekent dat iedereen die de Belgische nationaliteit verloor vóór de invoering van de wet, niet zomaar de Belgische nationaliteit kan terugkrijgen.

Herkrijging

Mensen die door het oude verbod op dubbele nationaliteit hun Belgische verloren zijn, zitten met vragen hoe ze die terug kunnen krijgen. Ze willen de Belgische nationaliteit met andere woorden ‘herkrijgen’. Dit is mogelijk volgens onze wetgeving, maar de procedure daarvoor is weliswaar redelijk complex.

We onderscheiden 2 verschillende situaties:

Situatie 1: je woont in België

Als je momenteel in België woont, kan je de Belgische nationaliteit herkrijgen als je aan een aantal voorwaarden voldoet:

1. Je moet meerderjarig zijn.
2. Je moet gedurende 12 maanden voor je verklaring tot herkrijging je hoofdverblijfplaats in België op grond van wettelijk verblijf hebben.
3. Je moet op het ogenblik van je verklaring tot herkrijging verblijfsrecht voor onbepaalde duur hebben.

Een voorbeeld: in 1995 vertrok je naar Canada. Je werd in 2005 Canadees en verloor hierdoor de Belgische nationaliteit. Je trouwde met een Fransman en verhuisde samen in 2015 naar België op basis van gezinshereniging met een EU-onderdaan. Sinds 2020 heb je verblijfsrecht voor onbepaalde duur verkregen. Canada erkent meerdere nationaliteiten en laat je dus toe om de Belgische te (her)krijgen, zonder verlies van de Canadese nationaliteit.

Wanneer je, zoals in het voorbeeld, voldoet aan de vereiste voorwaarden kan je een verklaring tot herkrijging van de Belgische nationaliteit afleggen. Deze verklaring doe je voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van je hoofdverblijfplaats, bij je gemeente.

Er zijn een aantal documenten nodig om de verklaring af te leggen:

• Een uittreksel van je geboorteakte
• Bewijs van je vreemde nationaliteit
• Bewijs dat je Belg bent geweest
• Verklaring hoe je de Belgische nationaliteit verloor
• Bewijs van wettelijk verblijf van onbeperkte duur
• Bewijs van wettelijk verblijf tijdens de twaalf maanden voorafgaand aan de aanvraag

Daarna start de procedure van nationaliteitsverklaring, die leidt tot je inschrijving in het Rijksregister. Vanaf de dag van je inschrijving ben je (opnieuw) Belg! Een toevoeging hierbij is dat nationaliteit een gunst is, geen recht. Een staat kan altijd beslissen om je verzoek niet in te willigen.

Situatie 2: je woont niet in België

Indien je niet in België woont, ligt de situatie anders. Het zal iets complexer zijn en langer duren omdat er een extra stap is. Er moet eerst verblijfsrecht aangevraagd worden. De voorwaarden om een verklaring tot herkrijging van de Belgische nationaliteit af te leggen zijn dezelfde zoals opgesomd in situatie 1.

Volgens de Belgische Vreemdelingenwet krijg je van rechtswege verblijfsrecht voor meer dan drie maanden als je het visum en de verblijfsvergunning aanvraagt met als grond de herkrijging van de Belgische nationaliteit. Met andere woorden, als jouw enige reden om naar België te verhuizen de herkrijging is, dan is dit voldoende om een visum en verblijfsvergunning aan te vragen.

De aanvraag doe je bij het Belgische consulaat dat verantwoordelijk is voor jouw woonland. Indien je niet visumplichtig bent voor een kort verblijf in België (minder dan 90 dagen), omdat je bijvoorbeeld een Europese nationaliteit hebt, kan je de aanvraag ook indienen bij het gemeentebestuur van je Belgische verblijfplaats na aankomst.

Ook voor de aanvraag van je visum D lang verblijf zijn enkele documenten vereist:

• Bewijs van betaling van de administratieve kosten (rolrecht)
• Bewijs dat je de Belgische nationaliteit bezat en die niet door vervallenverklaring bent verloren
• Uittreksel uit het strafregister
• Bewijs van voldoende en toereikende bestaansmiddelen zodat je niet ten laste van de openbare overheden valt

Indien je de aanvraag bij het Belgisch consulaat toegewezen aan jouw woonland doet, is er ook een medisch attest nodig, niet ouder dan zes maanden. Dat attest is een specifiek formulier dat enkel bij een erkende dokter kan ingevuld worden.

Na een periode van vijf jaar ononderbroken verblijf in België kan je onbeperkt verblijfsrecht aanvragen. Wanneer je onbeperkt verblijfsrecht hebt verkregen, kan je een verklaring tot herkrijging van de Belgische nationaliteit afleggen. Deze verklaring leg je ook bij de gemeente af, net zoals in situatie 1. De vereiste documenten hiervoor zijn dezelfde als bij situatie 1.

Daarna start ook in deze situatie de procedure van nationaliteitsverklaring, die leidt tot een inschrijving in het Rijksregister. Vanaf de dag van je inschrijving ben je (opnieuw) Belg! Ook hier geldt de opmerking dat nationaliteit een gunst is en geen recht. Een staat kan altijd beslissen om je verzoek niet in te willigen.

Geboren in het buitenland?

Als je in het buitenland een kind krijgt, is het belangrijk om het kind voor de 5de verjaardag aan te melden bij het Belgisch consulaat van je woonplaats, als je wil dat het kind de Belgische nationaliteit krijgt.

Tussen de 18de en de 28ste verjaardag moet het kind beslissen of het Belg wil blijven. Dat kan door een behoudsverklaring af te leggen, of door in België te wonen in die periode. Het kind krijgt dus met andere woorden tussen zijn 18de en 28ste verjaardag zelf de keuze om de Belgische nationaliteit te houden of niet, maar moet hiervoor wel actief iets ondernemen.

Indien je geboren bent in het buitenland kan je onder bepaalde voorwaarden automatisch je Belgische nationaliteit verliezen als je voor je 28ste verjaardag geen behoudsverklaring hebt afgelegd. Het automatisch verlies van de Belgische nationaliteit op je 28ste verjaardag zal gebeuren wanneer:

• Je in het buitenland bent geboren na 1/01/1967, en
• Je in België geen hoofdverblijfplaats hebt gehad tussen 18 en 28 jaar, en
• Je niet in het buitenland werkt voor de Belgische regering of een Belgische organisatie, en
• Je tussen je 18de en 28ste verjaardag geen behoudsverklaring hebt afgelegd bij een Belgisch consulaat of een Belgische gemeente, en
• Je twee of meer nationaliteiten bezit, en
• Je de Belgische nationaliteit niet verworven hebt na 18 jaar.

Je kan het automatisch verlies vermijden door een behoudsverklaring op het Belgisch consulaat van je woonplaats af te leggen tussen je 18de en 28ste verjaardag of door in die periode in België te wonen. Je verliest je Belgische nationaliteit met andere woorden als je tussen je 18de en 28ste verjaardag geen actie onderneemt.

In geval je op deze manier de Belgische nationaliteit verliest, is er ook nog mogelijkheid tot herkrijging. Je moet dan ook voldoen aan de voorwaarden voor het afleggen van de verklaring van situatie 1 of 2. Bijkomend leg je een document van schriftelijke communicatie voor als officiële vaststelling van het verlies van de Belgische nationaliteit door geen behoudsverklaring te hebben kunnen afleggen tussen je 18de en 28ste verjaardag en een schriftelijke verklaring met redenen waarom je geen verklaring tot behoud kon afleggen.

Nuttige begrippen

Hieronder vind je een woordje uitleg bij enkel belangrijke begrippen:

• Hoofdverblijfplaats: de plaats van je inschrijving in het bevolkings-, vreemdeling-, of wachtregister. Ook wel gekend als ‘domicilie’.
• Wettelijk verblijf: hier wordt een onderscheid gemaakt tussen het wettelijk verblijf op het ogenblik van je verklaring en de periode voorafgaand aan je verklaring. Wettelijk verblijf in de periode voorafgaand aan je verklaring betekent dat je toegelaten bent om meer dan drie maanden in België te verblijven. Op het moment van je verklaring betekent wettelijk verblijf dat je bent toegelaten tot een verblijf van onbeperkte duur in België.
• Verblijfsrecht voor onbepaalde duur: daarmee mag je voor onbepaalde duur wettig op het Belgisch grondgebied verblijven. In de meeste gevallen kom je na een periode van vijf jaar voorwaardelijk verblijf in aanmerking om verblijfsrecht voor onbepaalde duur te krijgen. Als je verblijfsrecht voor onbepaalde duur hebt dan heb je een B-kaart, EU+-kaart, F+-kaart, K-kaart, L-kaart of een M-kaart duurzaam verblijf gekregen om dit aan te tonen.

Pro’s en contra’s

De keuze om over te gaan tot een herkrijging van de Belgische nationaliteit hangt voor iedereen af van een afweging van de voor- en nadelen. Uiteraard is elk geval uniek en heeft iedereen zijn eigen redenen, verlangens en band met België. Voor veel mensen is het een kwestie van praktische overwegingen, bijvoorbeeld het vrij verkeer in de Schengenzone en onbeperkte toegang tot de Europese arbeidsmarkt.

Een argument om voor een herkrijging te gaan, is het EU-burgerschap dat verbonden is aan de herkrijging van de Belgische nationaliteit. Op die manier kan je in heel de Europese Unie vrij reizen, verblijven en werken.

Zoals eerder gezegd beslist iedere staat zelf over zijn nationaliteitswetgeving. Dit betekent dus ook dat niet ieder land de dubbele nationaliteit erkent. Zo erkent Estland bijvoorbeeld de dubbele nationaliteit niet. Als je de Belgische nationaliteit wil herkrijgen, zal je bijgevolg je Estse nationaliteit moeten afstaan. Dit kan voor sommigen een reden zijn om niet tot een herkrijging van de Belgische nationaliteit over te gaan.

Een te complexe en langdradige procedure?

Je kan dus als je ooit Belg bent geweest niet opnieuw de Belgische nationaliteit herkrijgen puur op basis van het feit dat je ooit Belg was. Je moet beschikken over onbeperkt verblijfsrecht, wat impliceert dat je voor een langere periode in België moet wonen, voor je de Belgische nationaliteit kan herkrijgen. Hoe lang je in het verleden al Belg bent geweest, heeft hierop geen enkele impact.

De procedure is niet te onderschatten; het vergt veel energie, moeite en een lange doorlooptijd om een herkrijging tot een goed einde te brengen. Vooral dat laatste, tijd, kan voor velen een afknapper zijn. Het duurt zeker enkele jaren vooraleer je een verklaring tot herkrijging kunt indienen omdat er onbeperkt verblijfsrecht vereist is.

Als je niet in België woont, komt er nog eens bij kijken dat je eerst verblijfsrecht moet aanvragen, wat ervoor zorgt dat alles nog wat langer duurt. Sommigen zullen afhaken omwille van deze reden. Mogelijks wordt zo onbewust en ongewild een bepaalde groep van mensen uitgesloten die toch nog graag opnieuw Belg zou worden. Want het aannemen, hebben en behouden van een nationaliteit is in veel gevallen ook een kwestie van identiteit en verbondenheid met roots.

Meer informatie lees je op www.vreemdelingenrecht.be.